koza, owca i bawoli ser
koza owca i bawoli ser
...skrzep kroimy w tępie wolnym od grave do adagio appassionato, ni za szybko ni za wolno lecz w sam raz
Po kolejnym resecie wywołanym przez asteroidy i erupcje wulkanu serowarstwo odradza się na terenach Francji i Włoch około 2000 lat p.n.e. a pierwszym dokumentem szczegółowo przedstawiającym kolejne fazy produkcji sera jest płaskorzeźba sumeryjska nazwana ozdobą mleczarni (około 3000 p.n.e.).
Także w Babilonii ser był znany, i należał tam do artykułów luksusowych. Dalszy rozwój umiejętności wytwarzania serów miał miejsce w starożytnym Rzymie gdzie udoskonalono umiejętność wytwarzania serów, przejętą od Greków. Mleko owcze i kozie pozostawiano, aby skwasiło się samo, czasami przyspieszano ten proces mieszając mleko gałązkami z drzewa figowego, dolewając sok figowy lub wrzucając nasiona dzikiego ostu. Ścinanie mleka podpuszczką było znane też Etruskom, którzy według współczesnych badaczy mają najwięcej wspólnego ze Słowianami, i to od nich Rzymianie nauczyli się tej metody, dodając od siebie przyprawianie serów wonnymi ziołami i dodatkami z suszonych owoców i warzyw, oraz wędzenie.
Z postępem i rozwojem technologii powstała większość najstarszych znanych nam serów, które rozpoczęto wytwarzać około XIV w., w dużej mierze ich produkcją zajmowali się mnisi. Zasady wyrobu sera cheddar zostały opracowane w XIX wieku i wpłynęły one znacznie na metody produkcji większości serów.
Pierwsza produkcja przemysłowa sera ruszyła 3 lutego 1815 w Szwajcarii. Do Polski serowarstwo z owczego mleka po niemalże 9 tys. lat wtórnie dotarło zza Karpat, z terenów Wołoszczyzny. W XIX w. nowe receptury na produkcję serów żółtych przywieźli imigranci z Niemiec, Holandii i Szwajcarii. Łącznie istnieje ok. 4000 gatunków serów, z czego w Polsce w okresie 1948-2019 wytwarzanych było ponad 600" w tym kilka serów od Kuterów.